Emlek Yöresi
Emlek yöresi cografi olarak İç Anadolu Bölgesi’nde Kızılırmak'ın akışı yönünde Yıldızeli ile Akdağmadeni arasında kalan Kızılırmak Vadisi’ndeki alanı ifade eder. Bölgeyi Yıldızeli-Şarkışla-Akdağmadeni noktalarına dayanan bir üçgen olarak da çizebiliriz. Şarkışla’nın batı ve kuzeybatısında Kızılırmak Vadisinde yer alan; Turna, Şeme, Kılıç, Karababa, Nalbant, Akdağ ve Sırıklıdağlarla çevrilmiş olan bölgedir.
“Emlek” Osmanlı idari taksimatında Eyalet-i Rum’a bağlı Bozok Sancağı içinde anılmıştır. Bu yüzyıla ait arazi tahrir defterlerinde Emlek, Bozok Sancağının nahiye merkezlerinden biri olarak kayıtlı bulunmaktadır. Kayitlara göre Emlek Nahiyesi'ne bu yüzyıda 62 köy bağlı bulunmaktadır. Sonraki uygulamalarda Emlek Nahiyesi'nin köyleri çeşitli kazalar arasında dağılmıs ve Emlek idari bir birim olmaktan çikmiştir.
Bugün, Emlek yöresinde büyük çoğunluğu Şarkışla’da olmak üzere Yıldızeli, Gemerek, Pinarbaşı, Sarıoğlan ve Akdağmadeni’nde tesbit edebildiğimiz köylerin isimleri ise şunlar:
Ağçakışla, Ağcaşehir, Akçakale, Alaçam, Akçasu, Akpınar, Alaçayır, Aslandoğmuş, Alaman (Veziralan/Başkışla), Ardıçalan, Aydoğmuş, Bağçacik, Adiyaman (Bağlararası), Başağaç, Banaz, Benlihasan (Hekimkışlası), Belviran, Beyyurdu (Köylez), Bozhüyük, Bozkurt, Burhan, Canabdal (Alinpınarı), Güdül, Çavuşlu, Çağlayan, Çiçekliyurt (Çakal), Çamlıca (Kürtköyü), Ceniközü, Çanakçı(Osmanlı), Çerçalan, Çepni, Çinarcik, Dendil, Davulalan, Dayalan, Delikkaya, Emlek Hüyük, Kaleköyü, Karacaören, Kavak, Mezra, Eskiyurt (Alakilise), Farasderesi, Gaziköyü, Göynüklü, Güdül, Gülören (Peyik), Hardal (Hatir), Hocabey (Hızırbey), Hüyüklüalan, Iğdecik (İğdelüce), Ilyashacı, İslim, Inciğin, Kaman, Kapaklıpınar, Kaplan, Karacaören (Karacaviran), Kaleköyü, Kaledibi, Katiralan, Köylüköyü, Kaymak, Kılıçcı, Kivsak, Kizilcaova, Karadere, Karaleylek, Karaözü, Kavak, Keklicek, Kümbet, Maslaklı, M.Sarıkaya, Mescit, Mezere, Nallı, Obalar (Gülderesi), Ortaköy (Ortakışla), Ortatepe, Ortatopaç, Otluk, Örtülü, Pınarcık, Saraç, Sarıkaya (Kürtler), Sarıçal(Çerdiğin), Sarıtekke (Sarıabdal), Sivrialan, Temecik, Tekmen, Temecik, Topalyurt, Üreyil, Üyük(Ortaklar), Veziralan, Viranşehir, Yahyalı, Yalanı, Yassıkışla, Yağlıdere, Yaylagözü(Kevik), Yazılıtaş, Yassıkara, Yücebaca, Yenice, Yuvalıçayır, Yükselen (İğdiş).
Bu köy ve beldelerden Bozhüyük, Yozgat Akdağmadeni’ne, Alakilise, Burhan, Dendil, Keklicek, Tekmen Gemerek’e, Davulalan, Nallı ve Yuvalıçayır Yıldızeli’ne Karaözü de Kayseri’ye bağlıdır.
Bu köylerin ortak özellikleri aynı bölgede bulunmasından öte; gelenek, görenek, inanç, ibadet, konuştukları lehçe, sosyal ilişkiler ve kültürel değerler yönünden aynı öze ve yapıya sahip olduklarıdır.
Emlek yöresi, ekonomi ve sanayi alanındaki tüm yoksunluklarına ve geri kalmışlığına karşın sanat, edebiyat ve folklor yönünden olağanüstü bir zenginlige sahiptir. Yöre halkı, Osmanlının belli dönemlerinde yaşadığı baskı ve sindirme politikaları karşısında bile kendi benliğini kaybetmemiş, kültürünü, öz dilini, töresini, gelenek ve göreneklerini dört duvar içine hapsetmeyen bir anlayış felsefesiyle günümüze değin yasamış ve yaşatmıştır.
Emlek bölgesinde sanat, kültür ve folklorik zenginliklerin alfabesini kimi zaman kilim, heybe ve halılara işlenen nakışlarda, kimi zaman da Bektaşı düsüncesinin hoşgörü ve mizah anlayışına dayalı nükte, fıkra ve güldürü sanatinin inceliklerinde görebiliriz. Halayların, semahların çeşitliliği, deyişlerin, türkülerin coşkusunu Emlek kültüründe dipdiri görmek bizlere normal gelmektedir.
Emlek yöresi, ekonomi ve sanayi alanındaki tüm yoksunluklarına ve geri kalmışlıklarına karşın sanat, edebiyat ve folklor yönünden olağanüstü bir zenginlige sahiptir. Yöre halkı, kültürünü, öz dilini, töresini, gelenek ve göreneklerini özgürlük sınırları dört duvar tanimayan bir anlayış felsefesiyle günümüze değin yaşamış ve yasata gelmiştir.
Emlek’teki sanat, kültür ve folklorik zenginliklerin alfabesini kimi zaman kilim, heybe ve halılara işlenen nakışlarda, kimi zaman da Bektaşı düşüncesinin hoşgörü ve mizah anlayışına dayalı nükte, fikra ve güldürü sanatının espritüel inceliklerinde görebiliriz. Halayların, semahların çeşitliliği, deyişlerin, türkülerin coşku ve lirizmini bu yöre kültüründe terennüm etmek her zaman olasıdır.
Toplumlar, kendi ulusal sanatçıları, düşünürleri, bilim ve sanat adamları ile yücelir ve övünürler. Emlek toplumu da yüz, en çok yüz elli yıl gibi bir ulus yaşamında kisa sayilabilecek bir zaman dilimi içinde bağrında türettiği bunca büyük Halk Ozanı ile haklı bir gurur ve övünce sahiptir.
Toplumların tarihine baktığımızda, büyük sanatçılar, büyük ozanlar bazen yüz, bazen de beş yüz yılda bir yetişebilmektedir. Emlek Bölgesinde ise, yazdIğı siirlerle, söylediği türkülerle Halk kültürüne ve edebiyatına güzellikler ve zenginlikler katan nice büyük halk ozanı ve halk sanatçısı bir asra sığan zaman süreci içinde yetişmiş ve Halk Edebiyat Tarihine adlarını yazmıştır.
Bugün güzel Türkçemiz yabancı dillerin boyunduruğundan büyük ölçüde kurtulabilmiş, yurdun her yanında kendi öz dili ile konuşan, yazan, sanatını yapan, türkülerini söyleyen bir ulus yaratılmış ise bunda tüm kültür erlerimiz gibi Halk Ozanlarımızın payları da büyüktür.
EMLEK YÖRESI / OZAN YUVASI
Erenlerin ve ozanların yurdu Anadolu gibi, Emlek de ozanların harman olduğu bir yöredir. Bu yörede: Aşık Kemter Baba, Aşık Serdari, Aşık Kul Sabrı, Aşık Veli, Aşık Agahi, Aşık Suzi, Aşiık Hilmi, Aşık Derviş Ali, Aşık Ruhsatı, Aşık Hüseyin, Aşık Talibi, Aşık Kamber, Aşık Veysel, Aşık Ali İzzet, Aşık Aziz Üstün, Aşık Hasan Yüzbaşıoğlu ve Aşık Hasan Devrani gibi daha burada isimlerini saymadiğimiz birçok ozanımızın, bu topraklardan fışkırıp yetişmesi, asla bir rastlantı değildir. Kaynağında toplumsal, siyasal, sosyolojik ve ekonomik etmenlerin de bulunduğu tarihsel bir olaydır. Böylesine zengin bir ozan damarının Emlek ve havalisinde ortaya çikmiş olmasi, ulusumuz açısından da büyük bir zenginliktir.
